Op dit moment is het mogelijk dat aardappel het meest gewaardeerde voedsel in de keuken is. Daarom willen we deze keer graag wat meer vertellen over de teelt ervan.

WAT IS EEN AARDAPPEL?

De aardappel, een knolgewas met de wetenschappelijke naam Solanum tuberosum, is een kruidachtige plantensoort behorende tot het geslacht Solanum (net als de tomaat) van de nachtschadefamilie.

Zijn oorsprong ligt in Amerika, specifiek in de landen Peru en Bolivia.

Zijn geschiedenis begint in de buurt van het Titicacameer, waar het ongeveer 8000 jaar geleden werd geteeld door de bewoners.

GESCHIEDENIS IN SPANJE

In Spanje werd de teelt van aardappelen geïntroduceerd in 1570, vanwaar het zich verspreidde over heel Europa.

Zijn ontwikkeling begon in de 18e eeuw, waarbij het aanvankelijk een marginale teelt was, maar pas 200 jaar later echt belangrijk werd.

KENMERKEN VAN DE TEELT

Het is een kruidachtige plant met een bovengronds en ondergronds deel waar de knollen vandaan komen (het deel dat door mensen en sommige dieren wordt geconsumeerd, de aardappel zelf).

De ideale grond voor de teelt moet een leemachtige of zandige leemtextuur hebben om de drainage en beluchting te vergemakkelijken. Aardappelen gedijen niet goed in kleigronden of rotsachtige bodems, omdat de knollen zich dan niet goed kunnen ontwikkelen.

Deze teelt gedijt goed in warme klimaten (waar de aanplant wordt vervroegd), maar doet het ook goed in koelere klimaten.

In deze laatste gevallen wordt de aanplant meestal uitgesteld tot maart, april of mei om schade door late vorst te voorkomen.

Het moment van zaaien hangt af van de duur van de teeltcyclus.

Wat betreft de meest geteelde aardappelrassen in Galicië, kunnen we de volgende noemen:

• Kennebec: wordt het meest geconsumeerd in Galicië vanwege de kleur van het vruchtvlees (wit) en de textuur. De cyclus is gemiddeld, ongeveer 110 dagen tussen zaaien en oogsten.

• Baraka: een laat rijpend ras met steviger, meer gelig vruchtvlees en meer resistentie tegen ziekten. Het blijft langer goed dan het vorige ras. De cyclus is ongeveer 130 dagen.

• Red Pontiac: aardappel met rode schil en wit vruchtvlees, geschikt om te koken. Het blijft over het algemeen minder lang goed dan de vorige rassen.

Voor het zaaien kunnen we voorgekiemde aardappelen kopen in verschillende formaten. Na aankoop wordt aanbevolen om schone sneden te maken, met minstens twee scheuten in elk stuk. Vervolgens worden de stukken uitgespreid op een droge en weinig verlichte plaats om te genezen en de aardappel te laten ontkiemen.

De grond moet worden bewerkt en van tevoren bemest. Er zijn meststoffen met een samenstelling van 40-10-20 waarvan de voedingsstoffenverhoudingen geschikt zijn voor de aardappelteelt.

Het pootgoed moet worden begraven met een plantafstand van ongeveer 40 cm. De optimale rijafstand is 60-70 cm.

PLAGEN EN ZIEKTEN DIE DE TEELT AANTASTEN

Wat betreft de meest voorkomende plagen van aardappelen, noemen we de volgende:

• Aardappelkever (Leptinotarsa decemlineata): een kever waarvan de volwassenen gemakkelijk te herkennen zijn vanwege hun gele en zwarte strepen. In het voorjaar paren deze volwassenen en voeden ze zich met de gastheerplant.

De larven (rood met zwarte stippen) van dit insect veroorzaken de meeste schade aan het vegetatieve deel van de plant.

Er zijn zeer effectieve insecticiden voor de behandeling van deze plaag, die moeten worden afgewisseld (verschillende werkzame stoffen gebruiken) om resistentie te voorkomen.

Het optimale moment voor toepassing is wanneer de larven zichtbaar zijn, voordat ze aanzienlijke schade veroorzaken.

• Draadworm (Agriotes spp.): ook een kever, de larven zijn geel van kleur omdat ze het grootste deel van hun leven in de grond doorbrengen.

Deze larven voeden zich met de aardappelknollen, waardoor de oogsten worden aangetast (in de knol kan het toegangsgat van de larve of de litteken dat de larve achterlaat, worden waargenomen).

Voor de bestrijding ervan zijn er insecticiden die bij het zaaien in de grond moeten worden aangebracht (de toepassing moet in de rij worden gedaan).

• Grijze worm (Agrotis spp.): de larve veroorzaakt schade aan zowel de knol als de jonge plant (door de hals aan te vallen, sterft de plant snel af). De worm ontwikkelt zich meestal in bodems die rijk zijn aan organisch materiaal.

Ondanks dat bodembewerkingen van groot belang zijn om deze plaag te bestrijden (blootstelling van larven en poppen aan de zon), zijn er insecticiden die bij het zaaien in de grond kunnen worden toegepast.

• Aardappelbladluizen (Aphis spp., Myzus spp.): ze zijn dragers van aardappelvirussen en kunnen directe en indirecte schade aan de teelt veroorzaken. Directe schade is moeilijk te zien, omdat het te wijten is aan het voeden van de bladluizen (ze zuigen sap uit de plant en kunnen deze infecteren met schimmels).

Indirecte schade is de overdracht van virussen. Het gebruik van gecertificeerd pootgoed en het beheer van onkruid zijn belangrijke maatregelen om in gedachten te houden.

Er zijn bodeminsecticiden om bladluizen te bestrijden, evenals insecticiden die op het vegetatieve deel van de plant kunnen worden aangebracht.

• Aardappelcysteaaltje (Globodera rostochiensis en Globodera pallida): dit zijn kleine wormen die zich aan de wortels van aardappelplanten hechten in de vorm van cysten. De cysten zijn het lichaam van het vrouwtje, dat de eieren bevat.

Dit aaltje wordt meestal aangetroffen in koele en losse bodems die de beweging van de jonge vormen bevorderen.

De schade die de cysten aan de wortels veroorzaken, zorgt ervoor dat de plant symptomen vertoont die lijken op die van waterstress of een gebrek aan micro-elementen.

Als er onvoldoende vocht in de grond is wanneer er cysten aanwezig zijn, stopt de plant met groeien, verwelkt en sterft af.

De aanwezigheid van cysten op de percelen kan leiden tot mislukte oogsten.

Er zijn gewasbeschermingsmiddelen om deze plaag te bestrijden.

Zoals we enkele van de aardappelplagen hebben genoemd, zullen we hieronder de belangrijkste ziekten bespreken die deze teelt kan treffen:

• Phytophthora (Phytophtora infestans): de sporen van deze schimmel kunnen vele jaren in de grond blijven. Daarom is dit een van de belangrijkste ziekten van de aardappel.

De ziekte ontwikkelt zich wanneer de luchtvochtigheid zeer hoog is (waarden die bijna 100% benaderen) en de temperatuur in 8 uur varieert tussen 12 en 22º.

De eerste symptomen zijn groene vlekken nabij de randen van de bladeren. Deze vlekken veranderen in necrotische laesies (bruin) die zich uitbreiden naar de bladstelen en de stengel.

Bij vochtige omstandigheden kan schimmelvorming worden waargenomen aan de randen van de necrose en aan de onderkant van het blad.

Op de knollen kan oppervlakkige rot worden gezien, bruinrood van kleur, die doordringt tot in het binnenste van de knol.

Preventieve toepassingen met fungiciden worden aanbevolen, waarbij de werkingswijze moet worden afgewisseld om resistentie te voorkomen wanneer gunstige omstandigheden voor de ontwikkeling van de ziekte worden verwacht.

• Rhizoctonia (Rhizoctonia solani): deze ziekte wordt veroorzaakt door een schimmel. Op volgroeide knollen verschijnen vaak donkerbruine tot zwarte sclerotiën. Soms zijn er ook scheuren in de knol zichtbaar.

Planten die zijn aangetast door Rhizoctonia hebben vaak knollen die zeer dicht bij het aardoppervlak liggen. Bovendien hebben ze bovengrondse knollen die barsten en misvormingen kunnen vertonen.

De schimmel beïnvloedt de kieming van het pootgoed.

Er zijn fungiciden die moeten worden toegepast onder gunstige omstandigheden voor het optreden van de ziekte.

• Alternaria (Alternaria solani): een schimmel die voornamelijk de zichtbare delen van de plant (bovengronds) aantast en in mindere mate de knollen.

De infectie begint op de oudste bladeren (de onderste), waar kleine vlekken verschijnen die donkerder worden naarmate ze groeien. De vlekken zijn "mat", dat wil zeggen, ze glanzen niet. Het weefsel rond de laesies krijgt een gelige kleur (door chlorose, een lage productie van chlorofyl). De vlekken zijn meestal begrensd door de centrale nerf van het blad.

Als er hoge luchtvochtigheid heerst in de omgeving, gecombineerd met hoge temperaturen, wordt het aanbevolen om fungiciden toe te passen om de ziekte te voorkomen, waarbij geprobeerd wordt om verschillende werkingswijzen af te wisselen.

• Fusarium (Fusarium solani): deze schimmel kan zich vermenigvuldigen en langdurig in de grond blijven. Het veroorzaakt schade aan het bovengrondse deel van de plant en aan de knollen.

In het bovengrondse deel van de plant kunnen vergeling van de oude bladeren en verwelking worden waargenomen.

Bij het pootgoed zijn er verwondingen te zien die zich langzaam uitbreiden (droge rot).

Op het veld kan worden opgemerkt dat de planten verschillende maten hebben (ongelijk).

De enige behandeling is het gebruik van fungiciden op het pootgoed, vooral als het in stukken is gesneden.

Voor ziekten zoals VERTICILLIUM, GEWONE SCHURFT, ZWARTE VOETROT EN BRUINE ROT is er geen chemische bestrijdingsmethode beschikbaar.

We hopen dat al deze informatie over aardappelen nuttig voor jullie is, zowel voor de teelt ervan als voor het verzorgen ervan en om plagen of ziekten te voorkomen.